एकाइ २: जीवनोपयोगी सिपका रूपमा डिजिटल सिपहरू तथा सामान्य अनुसन्धान सिपहरू (Jivanopyogi Sipka Rupma Digital Sipharu Tatha Samanya Anusandhan Sipharu)
पाठ ९: शाब्दिक जानकारीलाई प्रस्तुत गर्ने तरिका (Shabdik Janakarilai Prastut Garne Tarika)
यस पाठमा, हामी शाब्दिक जानकारीलाई प्रस्तुत गर्ने तरिका (Shabdik Janakarilai Prastut Garne Tarika) बारे विस्तृत रूपमा अध्ययन गर्नेछौँ। अनुसन्धान प्रतिवेदन वा कुनै लेखरचनामा प्राविधिक शब्द, पादटिप्पणी, र छोटो रूपको सूची जस्ता तत्वहरूलाई कसरी सही र प्रभावकारी तरिकाले प्रस्तुत गर्ने भन्ने कुरा यहाँ सिकाइनेछ।
अभ्यासका मुख्य विषयहरू
तलका प्रश्नहरूको अति छोटो उत्तर दिनुहोस् :
(क) प्राविधिक शब्दको छोटो परिचय दिनुहोस्।
उत्तर: कुनै खास विषय वा प्राज्ञिक क्षेत्रमा विशेष र निश्चित अर्थ राख्ने शब्दलाई प्राविधिक शब्द (Technical Term) भनिन्छ। अनुसन्धानको प्रस्तावना तथा प्रतिवेदनमा प्रयोग गरिएका यस्ता प्राविधिक शब्दहरूको परिभाषा स्पष्ट रूपमा उल्लेख गर्नुपर्छ। सामान्यतया, यस्ता शब्दहरूको सूचीलाई साहित्य पुनरावलोकनभित्र वा छुट्टै खण्डमा राख्न सकिन्छ।
(ख) पादटिप्पणी तथा अन्त्य टिप्पणीमा के फरक छ?
उत्तर: पादटिप्पणी (Footnote) र अन्त्य टिप्पणी (Endnote) बिच मुख्य फरक तिनीहरूको स्थानमा हुन्छ।
- पादटिप्पणी (Footnote): कुनै विषयवस्तुबारे थप जानकारी दिन, स्रोत खुलाउन वा प्रतिलिपि अधिकारसम्बन्धी जानकारी दिन पृष्ठको तल दिइने विवरणलाई पादटिप्पणी भनिन्छ। यसका लागि मूलपाठमा सम्बन्धित शब्दको पछाडि सुपरस्क्रिप्ट (Superscript) मा अङ्क (१, २, ३) दिइन्छ र सोही अङ्क पृष्ठको पुछारमा लेखेर विवरण दिइन्छ।
- अन्त्य टिप्पणी (Endnote): विषयवस्तुबारे थप जानकारी दिन प्रस्तावना, प्रतिवेदन वा लेखरचनाको अन्तमा दिइने विवरणलाई अन्त्य टिप्पणी भनिन्छ। यसका लागि मूलपाठमा शब्दको पछाडि सुपरस्क्रिप्टमा रोमन अङ्क (i, ii, iii) दिइन्छ र सोही रोमन अङ्क लेखरचनाको सन्दर्भसूचीपछि लेखेर आवश्यक विवरण प्रस्तुत गरिन्छ।
(ग) छोटो रूपको सूचीको परिचय दिई यसलाई तयार गर्दा ध्यान दिनुपर्ने कुनै तीन कुराहरू लेख्नुहोस्।
उत्तर: अनुसन्धान प्रतिवेदन तथा लामो लेखरचनामा पटक-पटक दोहोरिने लामा शब्दावलीहरूको संक्षिप्त रूपलाई छोटो रूप (Abbreviation) भनिन्छ। यिनै छोटो रूपहरूको सूचीलाई छोटो रूपको सूची भनिन्छ। जस्तै: पाठ्यक्रम विकास केन्द्र (पाविके), त्रिभुवन विश्वविद्यालय (त्रिवि)। छोटो रूपको सूची तयार गर्दा ध्यान दिनुपर्ने मुख्य तीन कुराहरू निम्न छन्:
- छोटो रूपको प्रयोग गर्दा पहिलो पटक पूरा रूप र त्यसको पछाडि कोष्ठमा छोटो रूप लेख्ने। त्यसपछिका प्रयोगमा भने छोटो रूप मात्र लेख्ने।
- लामो लेखरचनामा छोटो रूपहरूको छुट्टै सूची राख्नुपर्छ। यस्तो सूचीलाई सामान्यतया विषयसूची (Table of Contents) पछि र तालिकाहरूको सूचीभन्दा अगाडि राखिन्छ।
- यदि अङ्ग्रेजी तथा नेपाली दुवै भाषामा छोटो रूप प्रयोग गरिएको छ भने, पहिला एउटा भाषाको सूची वर्णानुक्रममा मिलाएर राख्ने र त्यसपछि मात्र अर्को भाषाको सूची बनाउने।
अर्को पाठ:
यो पनि पढ्नुहोस्
थप जानकारीका लागि
कुनै प्रश्न वा सुझाव छ भने, हामीलाई सम्पर्क गर्नुहोस्।
Contact Us