Ultimate Guide to Class 10 Social Set 6: Solved Questions

१. नेपालका कुनै एउटा राष्ट्रिय विभूतिको एउटा विशेषता उल्लेख गर्नुहोस्।

उत्तर: राष्ट्रिय विभूति अमरसिंह थापाको प्रमुख विशेषता उनको अदम्य साहस र प्रखर देशभक्ति हो, जसले गर्दा उनले असमान युद्धमा पनि वीरतापूर्वक नेपाली भूमिको रक्षा गरे।

२. दीगो विकासका लक्ष्य हासिल गर्न के गर्नुपर्ला ? कुनै एक बुँदामा स्पष्ट पार्नुहोस्।

उत्तर: दीगो विकासका लक्ष्य हासिल गर्न देशमा उपलब्ध स्रोत र साधनको अधिकतम उपयोग गरी गरिबी निवारण र आर्थिक असमानता अन्त्य गर्ने नीतिहरू प्रभावकारी रूपमा कार्यान्वयन गर्नुपर्छ।

३. यौन विकृतिदेखि जोगिनका कुनै एउटा बानी लेख्नुहोस्।

उत्तर: यौन विकृतिदेखि जोगिनका लागि सधैँ स्वस्थ र मर्यादित यौन व्यवहारमा संलग्न हुनुपर्छ र अश्लील सामग्रीको प्रयोगबाट टाढा रहनुपर्छ।

४. भ्रष्टाचार हटाउन कुनै एउटा उपयुक्त सूचनामूलक नारा तयार पार्नुहोस्।

५. विश्व दिगोपनालाई देखाउने कुनै एउटा सामाजिक परिसूचक उल्लेख गर्नुहोस्।

उत्तर: विश्व दिगोपनालाई देखाउने एउटा महत्त्वपूर्ण सामाजिक परिसूचक ‘औसत आयु’ हो, जसले कुनै देशको स्वास्थ्य, पोषण र जीवनस्तरको समग्र अवस्थालाई प्रतिबिम्बित गर्दछ।

६. हिन्दू सम्झौतामा तपाईंको सहमति वा असहमति छ ? एउटा बुँदामा स्पष्ट पार्नुहोस्।

उत्तर: म हिन्दू सामाजिक मान्यताका सकारात्मक पक्षहरू, जस्तै परिवार, अग्रज र समुदायप्रति देखाइने सम्मानको भावनासँग सहमत छु, किनकि यसले सामाजिक सद्भाव, एकता र अनुशासन कायम राख्न मद्दत गर्दछ।

७. ‘समानता समाज समृद्धिको आधार हो ।’ यस भनाइप्रति तपाईंको विचार एक वाक्यमा प्रस्तुत गर्नुहोस्।

उत्तर: म यस भनाइसँग पूर्ण सहमत छु किनभने जब समाजका सबै सदस्यले लिंग, जात, धर्म वा वर्गको आधारमा बिना कुनै भेदभाव शिक्षा, स्वास्थ्य र रोजगारीको समान अवसर पाउँछन्, तब मात्र देशको समग्र मानवीय क्षमताको विकास भई समाज समृद्धिमा अगाडि बढ्छ।

८. तपाईं आफ्नो जन्मदिनलाई खुसी बनाउन के गर्नु हुन्छ ? एक वाक्यमा लेख्नुहोस्।

उत्तर: म आफ्नो जन्मदिनमा परिवार र साथीभाइसँग समय बिताएर, उनीहरूको माया र शुभकामना साटासाट गर्दै केही रचनात्मक वा सामाजिक कार्यमा संलग्न भएर खुसी मनाउँछु।

९. विश्व सम्पदा सूचीमा अहिले कति सम्पदा सूचीकृत छन् ?

उत्तर: युनेस्कोको विश्व सम्पदा सूचीमा हाल (२०२४ सम्म) ११९९ वटा सांस्कृतिक तथा प्राकृतिक सम्पदाहरू सूचीकृत छन्।

१०. विश्वव्यापीकरणले वैदेशिक हस्तक्षेप बढाउँछ ? कसरी ? आफ्नो तर्कसहित एक वाक्यमा पुष्टि गर्नुहोस्।

उत्तर: हो, विश्वव्यापीकरणले देशहरूलाई आर्थिक र राजनीतिक रूपमा अन्तरनिर्भर बनाउँदै लैजाने हुँदा शक्तिशाली राष्ट्रहरूले बहुराष्ट्रिय कम्पनी, अन्तर्राष्ट्रिय वित्तीय संस्था र सञ्चारमाध्यमको प्रयोग गरी कमजोर राष्ट्रहरूको आन्तरिक मामिलामा आफ्नो प्रभाव विस्तार गर्ने र हस्तक्षेप गर्ने अवसर पाउँछन्।

११. जनसंख्या र वातावरणबिचमा सन्तुलन कायम गर्न स्थानीय सरकारलाई कुनै एउटा प्रभावकारी सल्लाह प्रस्तुत गर्नुहोस्।

उत्तर: जनसंख्या र वातावरणबिच सन्तुलन कायम गर्न स्थानीय सरकारले परिवार नियोजनसम्बन्धी सचेतना कार्यक्रमहरूलाई व्यापक बनाउने, वैकल्पिक ऊर्जाको प्रयोगलाई प्रोत्साहन गर्ने र व्यापक वृक्षारोपण तथा फोहोरमैला व्यवस्थापनमा समुदायलाई नै सहभागी गराउने एकीकृत नीति लिनुपर्छ।

१२. ‘पहिचान आफूलाई चिनाउने महत्त्वपूर्ण आधार हो।’ यस भनाइलाई उदाहरणसहित स्पष्ट पार्नुहोस्।

उत्तर: ‘पहिचान आफूलाई चिनाउने महत्त्वपूर्ण आधार हो।’ पहिचानले व्यक्ति वा समुदायको भाषा, धर्म, संस्कृति, राष्ट्रियता र भौगोलिक अवस्थितिलाई जनाउँछ। उदाहरणका लागि, जब हामी आफूलाई ‘नेपाली’ भनेर चिनाउँछौँ, यसले सगरमाथा र गौतम बुद्धको देश, हाम्रो मौलिक संस्कृति, भाषा र गौरवशाली इतिहासलाई जनाउँछ, जसले हामीलाई विश्व समुदायमा एक विशिष्ट पहिचान प्रदान गर्दछ।

१३. नेपालमा सङ्घीयताले ल्याएका राम्रा परिवर्तनहरू चार बुँदामा लेख्नुहोस्।

उत्तर: नेपालमा सङ्घीयताले ल्याएका चार राम्रा परिवर्तनहरू निम्न छन्:

• शासन अधिकार केन्द्रबाट प्रदेश र स्थानीय तहमा विकेन्द्रीकृत भई जनताको घरदैलोमा पुगेको छ।
• स्थानीय स्तरमा विकास निर्माणका कामहरू स्थानीय आवश्यकता र प्राथमिकताअनुसार छिटो र प्रभावकारी रूपमा अगाडि बढेका छन्।
• सिमान्तकृत समुदायहरूको राज्यसत्तामा पहुँच र प्रतिनिधित्व बढेको छ, जसले गर्दा समावेशी लोकतन्त्र बलियो भएको छ।
• स्थानीय भाषा, कला, संस्कृति र पहिचानको संरक्षण र प्रवर्द्धनमा मद्दत पुगेको छ।

१४. तथा लैङ्गिक लोकतन्त्र संरक्षण गर्न विभिन्न उपायहरू समेटेर तपाईंले साथीलाई लेख्ने पत्रको नमुना तयार पार्नुहोस्।

१५. हामीले हाम्रो घरमा रहनुभएका ज्येष्ठ नागरिकहरूलाई सहयोग र सम्मान गर्नुपर्छ। यस भनाइलाई स्पष्ट पार्नुहोस्।

उत्तर: ज्येष्ठ नागरिकहरू ज्ञान, सीप र अनुभवका जीवित भण्डार हुन्। उनीहरूले आफ्नो जीवनभरि कमाएको अनुभव र ज्ञान हाम्रो समाजको अमूल्य सम्पत्ति हो। उनीहरूलाई सहयोग र सम्मान गर्दा हामीले उनीहरूको अनुभवबाट जीवनोपयोगी शिक्षा सिक्ने अवसर पाउँछौँ। यसले पारिवारिक सम्बन्धलाई न्यानो र बलियो बनाउँछ, पुस्तान्तरणलाई सहज बनाउँछ र सामाजिक सद्भाव कायम राख्न मद्दत गर्छ। त्यसैले, ज्येष्ठ नागरिकको हेरचाह र सम्मान गर्नु हाम्रो नैतिक, सामाजिक र पारिवारिक कर्तव्य हो।

१६. (अथवा) एउटा सचेत विद्यार्थीका नाताले नेपालमा मनाइने सहिद दिवसका सन्दर्भमा गरिने विभिन्न क्रियाकलापहरूको समीक्षा गर्नुहोस्।

उत्तर: एक सचेत विद्यार्थीको नाताले सहिद दिवसमा गरिने क्रियाकलापहरूको समीक्षा गर्दा यसका दुवै सकारात्मक र सुधार गर्नुपर्ने पक्षहरू देखिन्छन्।

• सकारात्मक पक्षहरू: सहिद दिवसले देश र जनताको लागि आफ्नो जीवन बलिदान गर्ने सहिदहरूको त्याग र बलिदानलाई सम्मान गर्ने अवसर प्रदान गर्छ। प्रभातफेरी, प्रवचन कार्यक्रम र सहिदहरूको तस्बिरमा माल्यार्पण जस्ता कार्यक्रमले नयाँ पुस्तालाई देशको इतिहास र प्रजातन्त्र प्राप्तिका लागि भएको सङ्घर्षबारे जानकारी दिन्छ र राष्ट्रियताको भावना जगाउँछ।
• सुधार गर्नुपर्ने पक्षहरू: धेरैजसो कार्यक्रमहरू औपचारिक र कर्मकाण्डी मात्र हुने गरेका छन्। सहिदहरूले देखेको सपना (सुशासन, समानता, र समृद्धि) पूरा गर्नेतर्फ ठोस कार्ययोजना बन्न सकेको छैन। यो दिनलाई केवल बिदा मनाउने दिनको रूपमा मात्र लिने प्रवृत्ति बढ्दो छ। सहिदका सपनालाई साकार पार्न रचनात्मक र परिणाममुखी कार्यक्रमहरू आयोजना गर्नमा जोड दिनु आवश्यक छ।

१७. नेपालमा सामाजिक समस्या समाधानका लागि सरकार र विभिन्न सङ्घसंस्थाहरूले आ-आफ्नो क्षेत्रबाट विभिन्न प्रयासहरू गरेका छन्, तापनि सोचेजस्तो प्रभावकारी ढङ्गले निराकरण हुन सकेको छैन। यस्तो हुनाका कारण तपाईं कसलाई जिम्मेवार ठान्नुहुन्छ ? किन ? चार बुँदामा स्पष्ट पार्नुहोस्।

उत्तर: नेपालमा सामाजिक समस्याहरू प्रभावकारी ढङ्गले समाधान हुन नसक्नुमा म निम्न पक्षहरूलाई जिम्मेवार ठान्दछु:

• सरकार र राजनीतिक दलहरू: कानुनको फितलो कार्यान्वयन, राजनीतिक इच्छाशक्तिको कमी, र भ्रष्टाचारले गर्दा सामाजिक सुधारका कार्यक्रमहरू प्रभावकारी हुन सकेका छैनन्।
• नागरिक समाज: धेरै नागरिकहरू आफ्नो अधिकार र कर्तव्यप्रति सचेत छैनन्। सामाजिक कुरीतिहरूलाई परम्पराको नाममा स्वीकार गर्ने र परिवर्तनको विरुद्धमा उभिने प्रवृत्तिले गर्दा समस्याहरू जस्ताको तस्तै छन्।
• शिक्षा प्रणाली: हाम्रो शिक्षा प्रणालीले सामाजिक समस्याहरूको जड र त्यसको समाधानबारे व्यावहारिक र जीवनोपयोगी ज्ञान दिन सकेको छैन, जसले गर्दा नयाँ पुस्तामा आलोचनात्मक चेतनाको विकास हुन सकेको छैन।
• आर्थिक अवस्था: गरिबी र बेरोजगारीले मानिसहरूलाई जातीय विभेद, दाइजो प्रथा जस्ता सामाजिक समस्याहरूमा अल्झाइराख्छ। जबसम्म नागरिकको आधारभूत आवश्यकता पूरा हुँदैन, सामाजिक सुधारका कुराहरू गौण बन्न पुग्छन्।

१८. उपभोक्ता अधिकार संरक्षण र संवर्द्धनमा स्थानीय सरकारका कुनै चारओटा भूमिका लेख्नुहोस्।

उत्तर: उपभोक्ता अधिकार संरक्षण र संवर्द्धनमा स्थानीय सरकारका चारओटा प्रमुख भूमिकाहरू निम्न छन्:

• बजार अनुगमन र नियमन: आफ्नो क्षेत्रभित्रका बजारहरूमा नियमित अनुगमन गरी अखाद्य वस्तुको बिक्री, कालोबजारी, मिसावट र कृत्रिम अभावलाई नियन्त्रण गर्ने।
• मूल्य र गुणस्तरको मापदण्ड निर्धारण: स्थानीय स्तरमा उत्पादन तथा बिक्री हुने वस्तु तथा सेवाको गुणस्तर र मूल्यको मापदण्ड तोक्ने र त्यसको पालना गराउने।
• उपभोक्ता सचेतना: उपभोक्ताहरूलाई आफ्नो अधिकार र कर्तव्यबारे सचेत गराउन विभिन्न सचेतनामूलक कार्यक्रमहरू सञ्चालन गर्ने।
• गुनासो सुनुवाइ: उपभोक्ताहरूबाट आउने गुनासो सुन्न र त्यसको उचित सम्बोधन गर्नका लागि प्रभावकारी संयन्त्र निर्माण गरी सहजीकरण गर्ने।

१९. भूमण्डलीय तातोपनाको असरका कारणले र जलजीवनको दुई बुँदामा विवेचना गर्नुहोस्।

उत्तर: भूमण्डलीय तातोपनाको असरका कारण जलजीवनमा परेका दुई प्रमुख असरहरू निम्न छन्:

• जलचरको बासस्थान विनाश: पृथ्वीको तापक्रम बढ्दा नदी र समुद्रको पानी पनि तातो हुँदै गएको छ। यसले गर्दा चिसो पानीमा बस्न रुचाउने माछा तथा अन्य जलचरहरूको जीवनचक्रमा असर परेको छ, र उनीहरू आफ्नो बासस्थान छोडेर अन्यत्र बसाइँ सर्न वा लोप हुन बाध्य भएका छन्।
• समुद्रको अम्लीयकरण: वायुमण्डलमा कार्बन डाइअक्साइडको मात्रा बढ्दा समुद्रले त्यसको ठूलो हिस्सा सोस्ने गर्छ, जसले गर्दा समुद्रको पानीमा अम्लीयपन बढ्छ। यसले मुगा (Coral reefs), शंख, सिप जस्ता क्याल्सियम कार्बोनेटको खबटा बनाउने जीवहरूको अस्तित्वलाई सङ्कटमा पारेको छ, जसले सम्पूर्ण समुद्री पारिस्थितिक प्रणालीलाई नै खतरामा पारेको छ।

२०. संयुक्त राष्ट्र शैक्षिक, वैज्ञानिक तथा सांस्कृतिक सङ्गठन (युनेस्को) ले नेपालका कुन कुन क्षेत्रहरूमा कसरी सहयोग पुऱ्याउँदै आएको छ?

उत्तर: युनेस्कोले नेपालमा मुख्यतया निम्न क्षेत्रहरूमा सहयोग पुऱ्याउँदै आएको छ:

• शिक्षा: सबैका लागि गुणस्तरीय शिक्षा सुनिश्चित गर्न, शिक्षक तालिम, पाठ्यक्रम विकास र शैक्षिक नीति निर्माणमा प्राविधिक सहयोग प्रदान गर्दै आएको छ।
• संस्कृति: नेपालका काठमाडौँ उपत्यकाका सात सम्पदा, लुम्बिनी, सगरमाथा राष्ट्रिय निकुञ्ज र चितवन राष्ट्रिय निकुञ्जलाई विश्व सम्पदा सूचीमा सूचीकृत गरी तिनको संरक्षण र प्रवर्द्धनमा महत्त्वपूर्ण आर्थिक तथा प्राविधिक सहयोग गर्दै आएको छ।
• विज्ञान तथा सञ्चार: प्राकृतिक प्रकोप जोखिम न्यूनीकरण, जलस्रोत व्यवस्थापन, र पत्रकारहरूको क्षमता अभिवृद्धि तथा सञ्चार स्वतन्त्रताको क्षेत्रमा पनि युनेस्कोले सहयोग गर्दै आएको छ।

२१. गुणस्तरीय जीवनका महत्त्व उल्लेख गर्नुहोस्।

उत्तर: गुणस्तरीय जीवनको महत्त्वलाई निम्न बुँदाहरूमा उल्लेख गर्न सकिन्छ:

• व्यक्तिगत विकास: यसले व्यक्तिलाई शारीरिक, मानसिक, सामाजिक र भावनात्मक रूपमा स्वस्थ र सन्तुष्ट बनाउँछ, जसले उसको आत्मविश्वास र उत्पादकत्व बढाउँछ।
• सामाजिक सद्भाव: गुणस्तरीय जीवन बिताइरहेका नागरिकहरू सकारात्मक र रचनात्मक हुन्छन्, जसले समाजमा शान्ति, सद्भाव र सहिष्णुता कायम राख्न मद्दत गर्छ।
• आर्थिक समृद्धि: स्वस्थ र शिक्षित नागरिकहरूले देशको आर्थिक विकासमा प्रभावकारी योगदान दिन सक्छन्, जसले राष्ट्रिय उत्पादकत्व र समृद्धि बढाउँछ।
• दिगो विकास: गुणस्तरीय जीवनले मानिसलाई वातावरण संरक्षण र स्रोतको दिगो उपयोगप्रति सचेत बनाउँछ, जसले भविष्यका पुस्ताका लागि पनि स्वस्थ वातावरण सुनिश्चित गर्दछ।

२२. निर्वाचनपूर्व र निर्वाचनको अवधिमा असल नागरिकले खेल्नुपर्ने भूमिकाको विश्लेषण गर्नुहोस्।

उत्तर: लोकतन्त्रको आधारस्तम्भ निर्वाचन हो। यसलाई निष्पक्ष, स्वतन्त्र र भयरहित बनाउन असल नागरिकको भूमिका महत्त्वपूर्ण हुन्छ। असल नागरिकले निर्वाचनपूर्व र निर्वाचनको अवधिमा खेल्नुपर्ने भूमिकाहरूलाई निम्नअनुसार विश्लेषण गर्न सकिन्छ:

निर्वाचनपूर्वको भूमिका:

• मतदाता नामावलीमा नाम दर्ता: १८ वर्ष पूरा भएका हरेक नागरिकले आफ्नो मताधिकार सुनिश्चित गर्न समयमै मतदाता नामावलीमा आफ्नो नाम दर्ता गराउनुपर्छ।
• उम्मेदवारबारे जानकारी: आफ्नो क्षेत्रका उम्मेदवारहरूको पृष्ठभूमि, शैक्षिक योग्यता, राजनीतिक दलको घोषणापत्र, विगतका काम र भविष्यका योजनाहरूबारे राम्रोसँग अध्ययन र विश्लेषण गर्नुपर्छ।
• निष्पक्ष विश्लेषण: कुनै पनि दल वा उम्मेदवारको अन्धभक्त नभई, हल्ला र अफवाहको पछि नलागी, तथ्य र तर्कको आधारमा आफ्नो मतको निर्णय गर्नुपर्छ।
• सचेतना फैलाउने: आफ्नो परिवार, साथीभाइ र समुदायमा निर्वाचनको महत्त्व, मतदान गर्ने तरिका, र योग्य उम्मेदवार छनोटको आधारबारे सचेतना फैलाउनुपर्छ।
• निर्वाचन आचारसंहिताको पालना: निर्वाचन आयोगले जारी गरेको आचारसंहिताको पूर्ण पालना गर्नुपर्छ र कसैले उल्लङ्घन गरेको देखेमा सम्बन्धित निकायमा जानकारी गराउनुपर्छ।

निर्वाचनको अवधिमा (मतदानको दिन) भूमिका:

• मतदानमा सक्रिय सहभागिता: आफ्नो मताधिकारलाई पवित्र कर्तव्य सम्झेर मतदान केन्द्रमा गई अनिवार्य रूपमा मतदान गर्नुपर्छ।
• भयरहित वातावरण निर्माण: कसैको डर, धम्की, प्रलोभन वा दबाबमा नपरी स्वतन्त्र रूपमा आफ्नो विवेकको प्रयोग गरी मतदान गर्नुपर्छ र अरूलाई पनि सोहीअनुसार गर्न प्रेरित गर्नुपर्छ।
• गोपनीयता कायम: आफूले कसलाई मतदान गरियो भन्ने कुरा गोप्य राख्नुपर्छ।
• शान्तिपूर्ण सहभागिता: मतदान केन्द्रमा शान्तिपूर्ण व्यवहार प्रदर्शन गर्नुपर्छ, लाइनमा बसेर आफ्नो पालो कुर्नुपर्छ र कुनै पनि प्रकारको विवाद वा हुलदङ्गाबाट टाढा रहनुपर्छ।

यसरी, निर्वाचनको हरेक चरणमा एक सचेत र असल नागरिकले खेल्ने जिम्मेवार भूमिकाले नै लोकतन्त्रलाई बलियो र जीवन्त बनाउँछ।

२३. दिइएको नेपालको नक्सा निर्माण गरी निम्न तथ्यहरूलाई सङ्केतमा देखाउनुहोस्: काञ्जीरोवा हिमाल, सिद्धगुफा, राजमार्ग, गोसाइँकुण्ड, पाथीभरा मन्दिर

उत्तर:

Figure: Outline map of Nepal

• काञ्जीरोवा हिमाल: यो हिमाल कर्णाली प्रदेशको डोल्पा जिल्लामा अवस्थित छ। यसलाई नक्साको उत्तर-पश्चिमी भागमा देखाउनुपर्छ।
• सिद्धगुफा: यो नेपालको सबैभन्दा ठूलो गुफा मानिन्छ र यो गण्डकी प्रदेशको तनहुँ जिल्लामा पर्दछ। यसलाई पृथ्वी राजमार्गको नजिक, पोखरा र मुग्लिनको बीच भागतिर सङ्केत गर्न सकिन्छ।
• राजमार्ग: नेपालको पूर्व-पश्चिम फैलिएको महेन्द्र राजमार्गलाई नक्साको तराई क्षेत्र हुँदै पूर्वदेखि पश्चिमसम्म एक रेखा कोरेर देखाउन सकिन्छ।
• गोसाइँकुण्ड: यो एक प्रसिद्ध धार्मिक तीर्थस्थल हो र बागमती प्रदेशको रसुवा जिल्लामा अवस्थित छ। यसलाई नक्साको मध्य-उत्तरी भागमा, काठमाडौँभन्दा उत्तरतिर सङ्केत गर्नुपर्छ।
• पाथीभरा मन्दिर: यो प्रसिद्ध शक्तिपीठ कोशी प्रदेशको ताप्लेजुङ जिल्लामा पर्दछ। यसलाई नेपालको नक्साको सुदूर-पूर्वी पहाडी क्षेत्रमा सङ्केत गर्नुपर्छ।

२४. नेपालमा वि.सं. २०४६ देखि २०६३ सम्मका प्रमुख राजनीतिक घटनाहरू उल्लेख गर्नुहोस्।

उत्तर: नेपालको इतिहासमा वि.सं. २०४६ देखि २०६३ सम्मको अवधि अत्यन्तै महत्त्वपूर्ण र उथलपुथलपूर्ण रह्यो। यस अवधिका प्रमुख राजनीतिक घटनाहरूलाई निम्नअनुसार उल्लेख गर्न सकिन्छ:

• वि.सं. २०४६ को जनआन्दोलन: नेपाली काँग्रेस र संयुक्त वाममोर्चाको संयुक्त आह्वानमा पञ्चायती व्यवस्थाविरुद्ध भएको ऐतिहासिक जनआन्दोलन, जसले निर्दलीय पञ्चायती व्यवस्थाको अन्त्य गरी देशमा बहुदलीय प्रजातन्त्र पुनर्स्थापना गर्‍यो।
• वि.सं. २०४७ को संविधान जारी: जनआन्दोलनको सफलतापछि नेपाल अधिराज्यको संविधान, २०४७ जारी भयो। यसले संवैधानिक राजतन्त्र र बहुदलीय प्रजातन्त्रलाई संस्थागत गर्‍यो।
• वि.सं. २०५२ मा माओवादी जनयुद्धको सुरुवात: नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (माओवादी) ले राजतन्त्रको अन्त्य र जनगणतन्त्र स्थापनाको लक्ष्यसहित सशस्त्र “जनयुद्ध” को सुरुवात गर्‍यो, जसले देशलाई १० वर्षे द्वन्द्वमा धकेल्यो।
• वि.सं. २०५८ को दरबार हत्याकाण्ड: नारायणहिटी राजदरबारभित्र राजा वीरेन्द्रको वंश नाश हुने गरी भएको रहस्यमय हत्याकाण्ड। यस घटनापछि उनका भाइ ज्ञानेन्द्र शाह नेपालको नयाँ राजा बने।
• वि.सं. २०६१ माघ १९ को शाही कदम: राजा ज्ञानेन्द्रले तत्कालीन प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवालाई अपदस्थ गरी शासन सत्ता आफ्नो हातमा लिएर शाही “कदम” चाले, जसले देशमा प्रजातान्त्रिक अधिकारहरू कुण्ठित गर्‍यो।
• वि.सं. २०६२/६३ को दोस्रो जनआन्दोलन: राजा ज्ञानेन्द्रको प्रत्यक्ष शासनविरुद्ध सात राजनीतिक दल र नेकपा (माओवादी) बिच १२ बुँदे समझदारी भई भएको १९ दिने ऐतिहासिक जनआन्दोलन।
• वि.सं. २०६३ वैशाख ११ गते लोकतन्त्रको पुनर्स्थापना: जनआन्दोलनको बलमा राजा ज्ञानेन्द्र घुँडा टेक्न बाध्य भए र विघटित प्रतिनिधिसभा पुनर्स्थापित भयो। यसै दिनलाई लोकतन्त्र दिवसको रूपमा मनाइन्छ। यसै घटनाले नेपालमा राजतन्त्रको अन्त्य र गणतन्त्र स्थापनाको ढोका खोल्यो।

२५. तपाईं देशको अर्थतन्त्रमा नियुक्त हुनुभयो भने सहकारी क्षेत्रमा देखिएका चुनौती र समस्याहरूको समाधान कसरी गर्नुहुन्थ्यो ? योजना बनाउनुहोस्।

उत्तर: यदि मलाई देशको अर्थतन्त्रको जिम्मेवारी दिइयो भने, सहकारी क्षेत्रमा देखिएका चुनौती र समस्याहरूको समाधान गर्न म निम्नअनुसारको एक विस्तृत योजना बनाउनेछु:

समस्याको पहिचान:

• उद्देश्यबाट विचलन: सहकारीहरू सिद्धान्तविपरीत मुनाफा कमाउने उद्देश्यले सञ्चालन हुनु।
• वित्तीय अनुशासनको कमी: बचतको दुरुपयोग, अपारदर्शी कारोबार र उच्च जोखिमयुक्त क्षेत्रमा लगानी।
• कमजोर नियमन र अनुगमन: सरकारी निकायबाट प्रभावकारी अनुगमनको अभावले गर्दा ठगी र बेथिति बढ्नु।
• सदस्यहरूको निष्क्रियता: सहकारी सदस्यहरू आफ्नो संस्थाप्रति जिम्मेवार नहुनु र सञ्चालकहरूले मनोमानी गर्नु।
• शिक्षा र तालिमको अभाव: सहकारी सञ्चालक र सदस्यहरूमा सहकारीसम्बन्धी ज्ञान र वित्तीय साक्षरताको कमी।

समाधानका लागि योजना:

यस योजनाको सफल कार्यान्वयनबाट सहकारी क्षेत्रलाई सिद्धान्तमा आधारित, पारदर्शी, सदस्यकेन्द्रित र राष्ट्रिय अर्थतन्त्रको एक बलियो स्तम्भको रूपमा विकास गर्न सकिन्छ।